Шар шал

Шар шаландаа живчихэлгүй өрөөнөөсөө би яаж гарах вэ ?
Шаналал зовлон ийм том, адар тааз үгүй
Хана даган хорхой адил гүйж явтал
Хаалга тасхийн хаагдав
Одоо би яах вэ?
Харанхуйд хаалгаа яаж олох вэ?
Хаалгаа ч яаж ийгээд олно л доо
Харин цаана нь дахиад шар шал байвал яана

Гангантөгс

Чемодантайгаа л

Эндээс би чемодантайгаа явна
Эх дэлхийгээс би чемодантайгаа л явна
Орчлонгийн эд зүйлсээс надад хоргодох зүйл үгүй
Орчлонгоос би чемодантайгаа явна 
Дугуй нь элэгдсэн чемоданаа тар тар хийлгээд л
Диваажингийн үүдэнд өнөөхөө чирээд л очно
Шалганд нь шалгуулчихаад
Шар тамга даруулаад л дотогшоо орж явчихна
Орчлонг таньсан мэргэд эд зүйлсийг тоох биш
Ор ор л гэнэ дээ
Би чемодантайгаа л орно

Гангантөгс

БИ ҮГҮЙГЭЭР

Чамд зориулж
Хоёулаа инээлдэх үү ?
Хоосон, хоосон утгаггүй гээд л
Мэддэг юм шиг ярилцах уу?
Хоосон харцнаас чиАйхгүй юу?
Хонгор минь бидЯах гэж байлаа ?
Уйтгартай нүдэнд дуртай юу ?
Уруул дээрээ үнсүүлмээр үү ?
Орхиод явуул уйтгарлаж хүлээх үү ?
Мартаад шинээр дурлах уу?
Одоо болсон гэх шиг
Чи чимээгүй л байна
Би ч бас бодож байна
Тийм чиний зөв ойлголцол
Ойлголцол
Тэр хаана байна?

Нямсүрэн


ТОХИОЛДОЛД

Нулимс
Шиг дусал ус
Нүднээс унана
Зүгээр дусал
Дусал уснууд

Надаар тохуурхсан 
Түүний санаа
Дусал ус шиг
Нулимс юм

Гэхдээ би дотроо инээж байгааг
Нулимсанд дуртай чи
Хэзээ ч мэдэж чадахгүй ээ

Борооны үүлэн цаана ч
Нар ...


миний инээд шиг 

Нямсүрэн

НУТАГ ЗҮГИЙН ТЭНГЭР

Нутаг зүгийн тэнгэрийг
Хар зөнгөөрөө саравчилхад
Нуугдаад удсан сэтгэлийн шувууд
Хуучин балгас мэт цээжнээ сүрэглэж

Газар тэнгэрийг үл ялгатал

Ганганан үймэн нисэлдэв.
Түмэн шувууны жигүүрийн салхинд
Төрсөн биeээс сугарах мэт санагдавч

Газар хийгээд амьдралд уягдсан

Гашуун үнэний саварт хумигдаад
Өдөө зулгаах шувууны мэт шаналан
Өрцөн цаана шатаж байнаа

Хорсгом утаа нь хоолойд зангирч, амьдрал

Хүслийн тэмцэлд амьсгал давчидхад
Амилсан гэгээн мэт ганц нулимс
Амийг минь авраад газарт нөгчив өө.


Л.Санждорж

ТӨГӨЛДӨР ХАВАР


Хэзээ ?
Хэзээ ирчихээ вэ ?
Хачин шинэ үнэр минь
Ховсч урин амьсгалт минь
Хэвлийд бүрэлдэх амь, газарт сэрэгч үндэс
Холын нар, анхны бороог авчрагч
Эхлэн үүсэхүйн амь адислагч
Энх, нялх хавар аа

Тэнгэр хийгээд газарт хэрхэн хувьсгал хийхийг чинь
Бахдан ширтэхдээ би дуу алддаг.
Тэрс хийгээд яруу таталтын чинь чичиргээнд
Догдлож үхэлгүй шиг тэвчин үлдээд, тэвчин таашааж
Төсөөлөгдөшгүй ярууд сарнисан сэрэхүйгээ
Төсөөлөх гэж ядаад, эцэстээ
Тэр чигтээ сарнихсан гэж хүсдэг.

Төгөлдөр хаврын цэцэрлэгт өвс ургах нь сонстох
Төгөлдөр хаврын униарт үзэх хийгээд төсөөлөх балчирдах
Төгөлдөр хаврын шороонд хөлөө дүрэхэд биe ургах
Төгөлдөр хаврын бороонд нүцгэлхэд сүнс дэгдэх
-Ай төгөлдөр хавар

Анхны хайр шиг
Хэзээд догдлуулсаар ирэхийг чинь
Насаараа инээмсэглэж угтана.
Амилуулагч салхинд чинь сийчүүлэн алхана.

-Ай тэгээд, ухаанаа тайлж
Ус голын чинь эрэгт орхиод
Цагийг гэтэлж
Оргүйд одно

Л.Санждорж

САРНЫ ШҮЛЭГ

Хэрвээ би байхгүй бол
Хэцийн мөнгөн саранд
Хайрын үгээ шивнээд үлдээчихнэ
Намайг ирээд явсныг
Наад сарнаасаа асуугаарай!"

Шөнө бүр...
Шөнө бүр би чамруу очдог
Саран ургахыг сэмхэн ажаад
Сормуус юундаа инээвхийлэл хавчуулсаар
Сэтгэл юундаа итгэл тээсээр тэнд очдог
Тэгэвч чи ирээгүй л байдаг
Тэмдэгт газар эзэнгүй угтдаг
Шөнө бүр...
Шөнө бүр би ихэмсэг сарны дороос
Чиний үлдээсэн хайрын үгийг
Чилтэл цөхөртөл сонсдог
Гуньтал гутартал сонсдог
Уйлтал инээтлээ сонсдог
Унтартал астлаа сонсдог
Шөнө дундын ганцаардал намайг хөтлөн
Уйтгарт сартай учруулдагийг мэдэх үү?
Шивнээд үлдээчихсэн чиний сэтгэлээр
Хайрын бадаг тэрлэдгийг мэдэх үү

Болорхон

ХАЙР МИНЬ ЧИ

Хайр минь чи
Санаа алдахад нэлхийтэл нөмрөх ганцаардал минь байлаа
Санахын тоогоор зүрх хоослон одох гуниг минь байлаа
Хайр минь чи
Хашгирч сэрчихээд өөрөөсөө айх хар дарсан зүүд байлаа
Хаанаас ч оломгүй диваажингийн эрх чөлөө, жаргал гээч нь байлаа
Хайр минь чи
Өрийг минь зөөллөж зөөллөчихөөд өөрөө хатсан цэцэг байлаа
Өнөд дотор минь шатсан гал халуухан хүсэл байлаа
Хайр минь чи
Эрсийг хулжааж эхийг минь мартуулсан нүгэл байлаа
Эвий дээ, чамаас минь авсан шагнал бас шийтгэл байлаа
Хайр минь чи
Амьдралаас олсон ганцхан гэрэл гэгээ минь атлаа
Ахиад зуун зуун жил нууж нэрэх нулимс минь байлаа
Хайр минь чи...


Болорхон

Үдшийг хүлээхүй дор мянган жилийн урттай

Үүрийн цолмонгийн тэртээд
Үлгэр жаргах нь шөнийн үнэ цэнэтэй
Үнэгэн харанхуйг сэмлэх гэрэл гэгээний сүвэгчинд
Үзэсгэлэнт түүнийг орхих нь өдрийн уйтгар гунигтай

Үнэн худал тэрсэлдэх нь

Өдөр шөнийн эргүүлэгтэй
Үйлийн үрээрээ тэмүүлэх нь 
Өчигдөрийг үгүйлэх хяслантай

Үзэг атган цаас дэрлэн суусаар

Үдшийг хүлээхүй дор мянган жилийн урттай
Үүрэглэн суух үеэс зүүд цахилан одох нь
Үзэмж ялдам түүнийг харагдуулах агшинтай
Үзтэл хасын гоо зүс
Үс асгарсан цагаахан хүзүү
Үрэл хос чандаган цээж
Үнсэлт хүсэх янзаган харц 
Үймэрсэн сэтгэлийг хөвөрдөх янагийн улаан уруул
Үл ханан шунах нь дурлалын дарсны охь......

Өнгөрсөн шөнийн гайхамшигт мөчүүд                           

Өнөөдрийн хүсэлд зүүд болох нь 
Өр зүрхний цохилох хэмнэлтэй
Өвөр бүлээрэх халуун сэрэлтэй...

Үгүй ээ энэ бол зүүд биш дурлал

Үзэмж ялдам бүсгүйн тэвэрт
Үлдэж хоцорсон шөнө
Үргэлжилсэн хүсэлдээ автаж
Үхэж ч магадгүй жаргалаа.....Гэхдээ

Үдшийн гялааны тэртээд

Үлгэр эхлэх нь өчигдөрөөс үнэ цэнэтэй....


 Г.Гантулга

БОРОО Ч ГЭСЭН ХҮН БАЙСАН

Би нэгэн цагт хүн байсан
Хүсэлдээ дийлдэж, 
Хясалдаа дарлуулсан
Хүн байсан
Хүмүүс хатуурхаж
Хөөрүү зүрхийг минь эмтлэн намайг чулуу болгосон
Хүмүүс атаархаж
Хүсэл сэтгэлийг минь унтрааж намайг нурам болгосон
Би уг нь хүн байсан
Байх байхдаа хүн шиг хүн байсаан


Гантулга

НЭРЭЭР МИНЬ ДУУДСААР

Зүрхэнд цогшсон хайрын дөл чинь
Зүггүй салхинд бөхийхийн цагт
Зангидаж өгсөн итгэлийн торгон алчуур минь
Зуурхан шуурганд алдуурахын цагт
Өвдгийг минь дэрлээд шивнэсэн үг чинь
Өвсний толгойд шүүдэр болон бөнжигнөхийн цагт
Нэрээр минь дуудсаар чи минь наддаа ирж байгаарай
Нэг л их хайрын гашуун амтыг бүү мэдрүүлээрэй
Нүгэлийн тамгаггүй тэгш заяа гэж байдаггүй юм
Намрын гэгээгүй бүлээн харц гэж байдаггүй юм
Цэн цэнгээр гэмширэх нулимсаа
Цээжний нөмөрт минь ирж асгаарай
Уйлахын дайтай гэмшил чамд минь байгаа бол
Уучлахын дайтай уяхан сэтгэл надад байдаг юм
Уулын үзүүрт уяатай бардам харц чинь
Урсах нулимстайгаа хамт хайранд минь багтдаг юм шүү
Гэмшилийн нулимс нүдэнд чинь зохидог болохоор
Уучлашгүй гэм гэж чамд минь үгүй
Гэгээн аялгуу зүрхийг минь аргаддаг болохоор
 Марташгүй шарх надад үгүй ээ
 Нэрээр минь дуудсаар чи минь наддаа ирж байгаарай
 Нэг л их хайрын халуун амтыг мэдрээрэй

Ц.Бямбажаргал

ГАНЦ ЯУУ НАЙРАГЧ

Зах нь сэмэрсэн ганц шаргал навч хийсээр ертөнцийн        гүнд унана                
 яруу найрагч санаа алдана
Зүрхний угт дусах ганц дусал нулимсны чимээ цуурайтна              
 яруу найрагч тэнгэрийн хажууд зогсоно
Зүхэл хараал инээд дунд ганц гэрэл сүүмийнэ              
 яруу найрагч гэгээ түгээн тэнүүлчилнэ
Залуу халуун гэрэлт насыг хөгшин хорвоо хөл доороо элээнэ          
яруу найрагч нулимсаа бүгээн сараар арчина
Зөрөөд өнгөрөх цаг хугацаа зогсон эргэн харахад      
 яруу найрагч шүлгээ үлдээн тэнгэрт уусан шингэнэ

Ц.Бямбажаргал

ХАВАР ИРЧХЭЖ ЭЭ

Ганцаардалын үүд сөхөөд хавар ирчихэж
Газраас ургах нялх чийг сэтгэл дэрлэж унтаад
Гараас хэн нэгэн хөтлөх шиг уярал татаад
Гэрээсээ гараад гүймээр...xавар ирчихэж...

Тэнгэрт дүүлэх харц салхи сүвлэн алдараад
Төөрсөн олон сүнс ургамалын биеэр гоёод
Уйдахуй,санахуй сэрэхүй сарнихуй нэгэн дор зэрэгэгцээд
Уртаар амьсгаа авахуйд...xавар ирчихэж

Ц.Галбадрах

ГЭГЭЭН БОРОО

Хэн нэгэн гэнэт хүрэх шиг бороо дусалхад цочоод
Хэлж чадамгүй мэдрэмжинд сэтгэл өөрөө цалгиад
Мэдрэхүйн түмэн судалыг хөгжим мэт товшиж бороо ороход
Мартамгүй гэгээн мөчүүд зүрхний ховилд нэвчинэ

Тэнгэрийн ариун хүслийг шивнэх бороон дусалуудад
Энгэрийн цэцэг шиг богинохон амьдралаа өгчихмөөр
Итгэлгүй итгэл тэвэрсэн сэтгэлийн гуниг цуурч
Энэ л гэгээн бороонд зүрхээ хоосрохыг мэдэрнэ

Зүйрлэмгүй гайхам уярал цээж дүүргэн халгиад
Сэтгэшгүйн гүн дэх тэсрэлтэнд зүрхний хэмнэл алдагдаад
Ямархан нэг юм биеэр гүйх шиг болоод
Яруухан нэгэн шүлэг бороонд төрөхдөө чараллаа.

Ц.Галбадрах 2012

УРЛАХУЙН ШҮЛЭГ

Урин салхи сэвэлзээд өвсний толгой цухуйж намайг урлана
Учиртай амрагууд шувуудын түрүүчийг хүлээж намайг урлана
Унасан газар эх орондоо тэмүүлсэн хүний үр намайг урлана
Уярсан сэтгэл ухаарсан бодол хоёроороо өөрөө өөрийгөө урлана.

Шинэхэн дэлбээлсэн цэцэгсийн үнэр анхилж намайг урлана

Шүүдэр бөнжигнөсөн үүрийн туяа гийж намайг урлана
Шүлэг бичиж суухын хүсэл сэтгэлийг минь эмхэрч намайг урлана
Шөнөжин орсон борооны чимээгээр өөрөө өөрийгөө урлана.

Нар мэт инээмсэглэсэн дотнохон харц намайг урлана

Настай ээжийн минь бараа алсаас торойж намайг урлана
Намба суух дөхсөн бодол минь толгойд эргэлдэж намайг урлана
Навчис хөглөрсөн өдрүүдийн уянгаар өөрөө өөрийгөө урлана.

Цантаж хүүрэгтсэн цонхны хээ хуартаж намайг урлана

Цангинаж инээсэн хүүхдүүдийн баясал намайг урлана
Цал буурал тэргүүнтэй аавын минь сургааль амилж намайг урлана
Цас дарсан талд хөлийн мөрөө үлдээж өөрөө өөрийгөө урлана.

Анурад 2008

ЭНЭ СЭТГЭЛ...

Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс бодох бодохын дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс харах харахын дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс сонсох сонсохын дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс үнэрлэх үнэрлэхийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс амтлах амтлахын дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс өгүүлэх өгүүлэхийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс эдлэх эдлэхийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс мэдрэх мэдрэхийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс тэвчих тэвчихийн дунд би амьдарч байна
Энэ сэтгэл ухаарлаар биеэ барьж
Эс хайрлах хайрлахын дунд би амьдарч байна.

Анурад 2009

ИРХҮЙ

Зургаан сартай зун гэж ирнэ
Зулзган нахиатай яргуй
Анхны цаснаар дэлгэрнэ
Үүр цайхыг өдөрт хоёр үзнэ
Өглөө бүр дэрэн дээр
Сарнай цэцэг тосно
Жаргал хайр хоёроор
Амьд бүхэн бялуурна
Захгүй хорвоо бүхлээрээ
Инээд хөөрөндөө согтоно
Дайн гэдэг үг
Үгийн сангаас арилна
Дахиад л лав хүмүүс
Зовлон гэдгийг үзэхгүй
Хар өнгөтэй бүхэн
Хаашаа ч юм бэ устана
Хажууханд амьдрах эмээ
Мянган нас зооглоно....
Африкийн ангасан цөлд
Амьд бороо мөнхөрнө
Айдас төрүүлдэг хорхой
Алган дээр минь эрхэлнэ
Хүмүүний сэтгэл амар амгаланг олно
Хүж дэлхий өөрөө диваажинд хувилна
Тийм л хорвоод
Миний сүнс хоргодоно
Тэндээс хэзээ ч явахгүй
Цэцэгнээс зүүгдэж үлдэнэ...

Ц.Энхмаа 2008

ЧАС УЛААН ЗАЛУУ НАС

Өглөө бүр үүдэн дээр
Цэцэг барьж даллах
Өнгөлөг дээлтэй
Дэгжин залуу нас
Гал шиг дүрэлзэх
Он цагийн дээгүүр
Галзуу ирвэс мэт дэвслэн одох
Хээнцэр яруу залуу нас
Тэнгэрээс одод ойрхон
Дэлхийгээс хязгаар ойрхон
Амьдралаас жаргал ойрхон
Ай юм бүхэн дэндүү ойрхон
Час улаан өнгөтэй
Час улаан хайртай
Час улаан тэмүүлэлтэй
Час улаан залуу нас

Энхмаа  2012

Шөнийн талд



Шөнийн замд салхи илбэх нь
        Ижийдээ золгоод үнсүүлэх шиг уяхан
              Эрхэлж унагасан нулимсаа арчуулах шиг элбэрэлтэй
Шөнийн саран орчлонг гийгүүлэх нь
        Үзэсгэлэн төгөлдөрөө гайхуулах бүсгүй шиг бахдам
               Үлгэрийн дагинас өмнө минь ирээд инээмсэглэх шиг ялдам
Шөнийн тэнгэрт одод жирэлзэх нь
        Тэнгэр надтай бодлоо хуваах шиг дотно
                 Тэмтэрч өссөн ижий сэтгэл шиг ойр    
Шөнийн талд нялх ногоо үнэртэх нь
        Тал намайг энгэртээ тэврэх шиг элгэмсүү
                 Тамшаалж өссөн эхийн сүү шиг амттай
Шөнө хорвоо ийм ихэмсэг атлаа
                            ийм даруухан юм
Шөнө хорвоо ийм эгэлхэн хирнээ
                            ийм сүрлэг юмаа.

Батхүү

Ирээд буцах хорвоо


Навчис сэм сэмхэн хаялах чимээгүй намар
Намайг аргадаж чимээгүй шиврэх зөөлөн бороо
Нарнаас урьтан баруунтаа дүнсийх чимээгүй саран
Надаас холдон өнгөрсөнд үлдэх чимээгүй өдрүүд

Хорвоод би чимээгүй иржХожим нь буцахдаа ч чимээгүй буцна 
Эхээс мэндлэн газарт гишгэх нүцгэн бие
Эцгийн хайр эр сур амсах нүцгэн ухаарал
Эр хүн болж насанд хүрэх нүцгэн цэнгэл
Эсгий гэрээсээн хаданд одох нүцгэн үдэлт 
Хорвоод би нүцгэн ирж
Хожим нь буцахдаа ч нүцгэн буцна 

Уургаан амлах бяцхан улаан нэргүй нярай
Унасан нутгаас амьдралд хөл тавих танилгүй залуу
Голомт бадраан, мөрөө үлдээсэн нэртэй иргэн
Голын айлуудад хүндлэгдсэн эрхэм хүндэт баавай
Хорвоод би нэргүй ирсэн ч
Хожим нь буцахдаа хүндтэй буцнаа 

Батхүү

ЮУ Ч БИШ


Үерийн ус газар хэмлэн догшрох нь сүртэй ч
Үүлэн хөшиг ярагдахын цагт чи юу ч биш ээ
Гашуун нулимс цээж зуран огших нь уйтай ч
Гадагшаа урсан хатахын цагт чи юу ч биш ээ

  Үдшийн бүрий газар тэмтчүүлэн хүйт дагуулдаг ч
  Үүр тэмдгэрч хаяарахын цагт чи юу ч биш ээ
  Үнэнч хань сэтгэл урван зүрх уйлуулавч
  Өөр дурлалд умбахын цагт чи юу ч биш ээ

Гантай зун газар эгшин ангалдан загссан ч
Ганц хоёроор бороошихын цагт чи юу ч биш ээ
Гайхамшигт бүтээл хүмүүн заяа бодит хэдий ч 
Галав юүлэн төгсөхийн цагт хэн ч юу ч биш ээ

                  A.Soyko

СОНГОДОГ ДАЙН


Тарж бутарсан бодол сэтгэлийн чинь зүг рүү айлсахаар
Там болсон бурхан шашны үзлийн эсрэг зогсохоор
Тансаг харш тэргүүтэн мөнх бусад оршдогийг мэдрүүлэхээр
Тархины эд эсийг чинь ая будгийн үгсээр цэнэглэхээр
  Тайван замаар жингийн цуваа шиг шүлгээ тэрлэсээр
  Таны зүг шүлэгчдийн эгнээ сонгодог дайныг хийсээр...

Моцартын симфонид хуурын аялгуу дутуу эгшиглэдгийг сонсгохоор
Монагийн инээмсэглэлд худлын өнгө дутуу зурагдсаныг харуулахаар
Буддын найраглалд бурханы сургаал дутуу шингэснийг ойлгуулахаар
Бушхүүгийн үлгэрт домгийн үнэн дутуу туурвигдсаныг үзүүлэхээр
  Шүхэрлэн буух бороон дусал шиг шүлгээ тэрлэсээр
  Шүлэгчдийн эгнээ чиний ухамсартай сонгодог дайн хийсээр...

Шүүдрийн дусалд далайн ус бүхэлдээ багтдагийг
Сүүдрийн чанадад гэрлийн ертөнц нуугдан сүүмэлздэгийг
Сүнсний дурлалд чиний хайр оршин тогтнодгийг
Шүлэгчийн сэтгэлд гурав дах нүд анивчин гэрэлтдэгийг мэдрүүлэхээр
  Болрын өнгө шиг түмэн янзаар шүлгээ тэрлэсээр
  Бодлын сав руу чинь сонгодог дайн хийсээр... Найрагчийн эгнээ

                        A.Soyko